Κάθε θεραπευτική προσέγγιση βασίζεται τόσο σε μεθόδους θεραπείας χωρίς φάρμακα όσο και σε συγκεκριμένα φαρμακευτικά προϊόντα. Με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η ανθρωποσοφική ιατρική εμπλέκει πάντοτε τα διάφορα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης (σώμα, ζωή, ψυχή, πνεύμα) στις διαγνώσεις και τις θεραπείες, ο στόχος της ανθρωποσοφικής φαρμακευτικής είναι να μην θεωρεί τις φαρμακευτικές ουσίες ως νεκρή ύλη, αλλά και να δίνει προσοχή στις διαμορφωτικές διαδικασίες και τις δυνατότητές τους. Η προέλευση της λέξης ουσία (λατινικά substare: "στέκομαι κάτω από") υποδηλώνει ήδη ότι οι φυσικές πτυχές του φαινομένου αποτελούν μόνο ένα μέρος του συνόλου. Έτσι η οντότητα μιας ουσίας βρίσκεται "πάνω" από την ορατή της εκδήλωση, αλλά πρέπει να νοηθεί ως στενά συνδεδεμένη με την πρώτη.
Επομένως η ανθρωποσοφική φαρμακευτική υιοθετεί μια ευρύτερη, ολοκληρωμένη προσέγγιση. Βασίζεται στη τρέχουσα επιστημονική έρευνα και διδασκαλία (ακαδημαϊκή γνώση) αλλά στοχεύει να συμπληρώσει τη τελευταία με ανθρωποσοφικές επιγνώσεις.
Μια πρωτοποριακή διαπίστωση για αυτή τη βαθύτερη κατανόηση της ουσίας καθώς και μια πνευματικά διευρυμένη μελέτη των διεργασιών είναι ότι η ύλη και το πνεύμα είναι αμοιβαία εξαρτημένα: "Το να μάθουμε να αναγνωρίζουμε την ψυχο-πνευματική ποιότητα αυτού που εμφανίζεται εξωτερικά στη φύση ως υλικό, αυτό είναι το σημαντικό. ... Ωστόσο, είναι απαραίτητο: να μη διακρίνουμε πλέον στο μέλλον μεταξύ του υλικού και του πνευματικού με αφηρημένο τρόπο, αλλά να αναζητούμε μέσα στο υλικό το ίδιο το πνευματικό, ώστε να το περιγράφουμε ταυτόχρονα ως πνευματικό και να αναγνωρίζουμε μέσα στο πνευματικό τη μετάβαση στο υλικό, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο το πνευματικό υποκρύπτει την αποτελεσματικότητα του υλικού".
Φύση - Άνθρωπος - Φαρμακευτική
Η εξωτερική φύση παράγει ανόργανες ουσίες τόσο από το φυτικό όσο και από το ζωικό βασίλειο. Αυτό συμβαίνει ύστερα από σταθερές διαμορφωτικές διαδικασίες που περιλαμβάνουν τη ζωή, την ψυχή καθώς και πνευματικές επιρροές σε συγκεκριμένη μορφή. Οι φυσικές ουσίες που επεξεργάζονται σε φαρμακευτικά προϊόντα αποτελούν τέτοιες διαδικασίες που έχουν έρθει σε ηρεμία και φέρουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν τους ζωντανούς οργανισμούς. Κεντρικός στόχος της ανθρωποσοφικής φαρμακευτικής είναι να μεγιστοποιήσει αυτή την επίδραση και να τη φέρει σε κατάλληλη μορφή χορήγησης, διατηρώντας παράλληλα ένα υψηλό επίπεδο ποιότητας. Αυτός ο σαφής τρόπος σκέψης ακολουθήθηκε ήδη από τον διάσημο γιατρό και πολυμαθή Παράκελσο. Ο χαρακτηρισμός του Παράκελσου για τα φαρμακευτικά προϊόντα, πολλά από τα οποία πιθανότατα εξακολουθούσε να παράγει ο ίδιος, μπορεί να συνοψιστεί ως εξής "Ό,τι έχει δημιουργηθεί από τη φύση σε ακατέργαστη μορφή και ολοκληρώνεται από τον άνθρωπο μέσω της διορατικότητάς του". Αυτό λέει πολλά, αφού η φύση λειτουργεί συνεχώς και αξιόπιστα, εφόσον δεν διαταράσσεται αδικαιολόγητα Ωστόσο δεν μπορεί ποτέ να ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο σημείο. Αυτό που παράγει ο άνθρωπος από φυσικές ουσίες είναι το αποτέλεσμα της γνώσης του. Ο στόχος (στην προκειμένη περίπτωση το "τέλος") καθορίζει την πραγματική προσέγγιση. Αυτή είναι μια βασική διαπίστωση για την κατανόηση των διαφορετικών ειδών εστίασης στη φαρμακευτική και την ιατρική.
Το ακόλουθο παράδειγμα μπορεί να βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα: η φαρμακευτική έχει όλο και περισσότερο υλική εστίαση και, κατά τη διάρκεια των αιώνων, αντί για μια ολοκληρωμένη "επίγνωση" που περιλαμβάνει περισσότερα επίπεδα από το υλικό, συνοδεύεται από την περιοριστική ιδέα ότι η αποτελεσματικότητα των φυτών μπορεί να περιοριστεί στα λεγόμενα "συστατικά" (π.χ. τα αλκαλοειδή υοσκυαμίνη και σκοπολαμίνη από την Atropa belladonna). Με βάση αυτή τη λογική, ο στόχος ήταν να απομονωθεί αυτό το "δραστικό συστατικό" και, αν ήταν δυνατόν, ακόμη και να παραχθεί πλήρως συνθετικά σε επόμενο στάδιο. Εάν η εν λόγω ουσία, η οποία θεωρείται "πανομοιότυπη με τη φύση", τροποποιηθεί επιπλέον χημικά (π.χ. σε βουτυλοσκοπολαμίνη), το αποτέλεσμα είναι συνήθως μια ιδιαίτερα αυξημένη φαρμακολογική αποτελεσματικότητα που είναι μονόπλευρη από την άποψη αυτή. (Συχνά, αυτό έχει επίσης ως αποτέλεσμα ένα πιο ποικίλο φάσμα παρενεργειών).
Η πλήρης σύνθεση/παραγωγικοποίηση οδηγεί σε απώλεια της σύνδεσης με το αρχικό φυτό. Η ουσία ενός φυτού είναι περισσότερο εμφανής στη χαρακτηριστική, φαρμακολογικά αποτελεσματική ουσία του, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτό. Η διαμόρφωση των ριζών, των φύλλων και των ανθέων, η συνολική εμφάνιση του φυτού, το μέγεθος, το χρώμα, η οσμή, η γεύση, η θέση μέσα στην οικογένεια, το προτιμώμενο φυσικό περιβάλλον και η βιο-κοινωνία είναι επίσης σημαντικά για την κατανόηση ενός φυτού. Επιπλέον, τα στοιχεία αυτά διαμορφώνουν την αποτελεσματικότητά του και στην πραγματικότητα είναι απαραίτητα για την επίτευξη μιας εμπεριστατωμένης κατανόησης της θεραπευτικής σχέσης του φυτού με τον άνθρωπο.
Η σύνδεση μεταξύ της φύσης και της ανθρωπότητας, η οποία αποτελούσε μέρος της γνώσης τους προηγούμενους αιώνες, είναι μια ουσιαστική βάση για την ανθρωποσοφική ιατρική, καθώς αποτελεί το σημείο προέλευσης τόσο της ασθένειας όσο και της θεραπείας. "Η ασθένεια εμφανίζεται λόγω της αλλαγής μιας διαδικασίας από μια ανθρώπινη ποιότητα σε μια φυσική ποιότητα. Η θεραπεία με τη σειρά της σημαίνει εξανθρωπισμό του φυσικού".
Η κοινή εξελικτική ανάπτυξη του ανθρώπου και όλης της εξωτερικής φύσης προσδίδει την δυναμική ότι οι φυσικές ουσίες μπορούν να επεξεργαστούν με τη σωστή διαδικασία-προσαρμοσμένη στον θεραπευτικό στόχο, είτε για μια πιο τυπική είτε για μια ιδιαίτερα ατομική εξέλιξη της νόσου. Αυτό αποσκοπεί στην αύξηση της αποτελεσματικότητας, αλλά ποτέ στην καταστροφή της ουσίας ή στην αποξένωση από τον άνθρωπο.
Η κύρια διαφορά μεταξύ των αμιγώς χημικών-συνθετικών φαρμακευτικών προϊόντων και εκείνων της ανθρωποσοφικής ιατρικής έγκειται στη θεμελιώδη προσέγγισή τους και ο Rudolf Steiner την είχε περιγράψει στους γιατρούς ως εξής: "…εκτός από την παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις χημικές δυνάμεις ακολουθώντας τις συνταγές της υλιστικά προσανατολισμένης χημείας μας, είναι επίσης δυνατό να δημιουργηθούν φαρμακευτικά προϊόντα για τα οποία μπορεί κανείς να πει: σε αυτό το φάρμακο έχει διοχετευτεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο η πνευματικότητα του κόσμου ".
Βιβλιογραφία
1 Steiner R. Die Sendung Michaels. GA 194. Vortrag vom 30.11.1919. 4. Aufl. Dornach: Rudolf Steiner Verlag; 1994.
2 Girke M. Innere Medizin. Berlin: Salumed Verlag; 2010.
3 Steiner R. Anthroposophische Menschenerkenntnis und Medizin. GA 319. Vortrag vom 29.8.1924. 3. Aufl. Dornach: Rudolf Steiner Verlag; 1994.
